Podróż studyjna do Łodzi "Dlaczego Theo podróżuje do Łodzi?"

Nauka, kultura i ekumenizm w wielokulturowym mieście

W dniach od 1 do 5 października 2025 roku tegoroczna podróż studyjna Theo poprowadziła 46 uczestniczek i uczestników do polskiej metropolii – Łodzi. Pod żartobliwym hasłem „Theo, jedziemy do Łodzi” wyjazd łączył ciekawość naukową, odkrycia kulturalne oraz perspektywy ekumeniczne w mieście, które w wyjątkowy sposób splata dziedzictwo przemysłowe, artystyczną awangardę i różnorodność religijną. Podróż została zorganizowana przez Ekumeniczne Centrum Europejskie we Frankfurcie nad Odrą oraz Fundację im. Karla Dedeciusa przy Uniwersytecie Europejskim Viadrina, we współpracy z Uniwersytetem Łódzkim. Patronat honorowy objęła prof. Monika Namysłowska, konsul honorowa Republiki Federalnej Niemiec w Łodzi.

Przybliżenia miasta

Już tydzień przed wyjazdem publiczna debata graniczna na Uniwersytecie Europejskim Viadrina wprowadziła uczestników w tematykę podróży. Pod tytułem „Theo, jedziemy do Łodzi – przybliżenia miasta” prof. Karolina Prykowska-Michalak z Uniwersytetu Łódzkiego nakreśliła wielowymiarowy obraz miasta. Poprowadziła słuchaczy od dynamicznej industrializacji XIX wieku, przez literackie ujęcia, takie jak Ziemia obiecana Władysława Reymonta, aż po słynną ekranizację Andrzeja Wajdy, której 50-lecie przypada w 2025 roku. Popularny w Niemczech przebój „Theo, wir fahr’n nach Lodz” został również z humorem omówiony jako zjawisko kulturowe. Po spotkaniu odbyło się pierwsze zebranie organizacyjne uczestników – żywy początek, zapowiadający tematyczną różnorodność nadchodzących dni.

Między pamięcią a teraźniejszością

Wczesnym rankiem 1 października autokar wyruszył z Frankfurtu nad Odrą. Pierwszym przystankiem była Miejsce Pamięci Kulmhof w Chełmnie nad Nerem – teren pierwszego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady na okupowanych ziemiach polskich. Zwiedzanie w przejmujący sposób ukazało skalę zbrodni Zagłady i nadało początkowi podróży poważny, refleksyjny ton.

Po przyjeździe do Łodzi i zakwaterowaniu nastąpiło naukowe wprowadzenie na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Wykłady poświęcone historii uczelni, krajobrazowi kulturowemu miasta oraz polskim tematom we współczesnych niemieckich tekstach teatralnych otworzyły różne perspektywy postrzegania Łodzi jako przestrzeni akademickiej i kulturowej. Prof. Monika Namysłowska przybliżyła ponadto zadania i wyzwania stojące przed konsulem honorowym. Wieczór upłynął na indywidualnym zwiedzaniu Manufaktury oraz rozmowach ze studentami o „wielopokoleniowej Łodzi”.

Różnorodność religijna i literackie ślady miasta

Drugi dzień poświęcony był pamięci, religii i literaturze. W Centrum Dialogu im. Marka Edelmana była dyrektorka Joanna Podolska oprowadziła grupę po wystawie oraz Parku Ocalałych. Następnie wykład prof. Małgorzaty Leyko o losach żydowskich tancerek w czasie Holokaustu pogłębił refleksję nad wypartymi biografiami i silnie poruszył uczestników.

Po południu pisarz Maciej Robert zaproponował niecodzienne spojrzenie na miasto: spacerując ulicą Piotrkowską, grupa podążała śladami dawnych, dziś niewidocznych rzek, poznając Łódź jako miejską opowieść. Wieczorem w Domu Literatury w Łodzi odbyły się rozmowy z tłumaczką Sławą Lisiecką oraz prof. Krzysztofem A. Kuczyńskim o pracy translatorskiej, polsko-niemieckich relacjach literackich i roli tej instytucji. Wspólna kolacja sprzyjała dalszej wymianie myśli.

Kolory, fabryki i muzyka

Piątek rozpoczął się barwnie od spaceru szlakiem murali Fundacji Urban Forms. Monumentalne malowidła ścienne unaoczniły, jak silnie street art wpisuje się dziś w tożsamość miasta. Następnie uczestnicy zanurzyli się w przemysłowej przeszłości Łodzi: Pałac Poznańskiego, oprowadzanie po dziedzictwie przemysłowym oraz wizyta w Muzeum Fabryki przybliżyły tekstylne podstawy dawnego „polskiego Manchesteru”. Warsztaty Ekotorba stworzyły pomost między historią a współczesnością.

Wieczorem odbył się koncert symfoniczny w Filharmonii Łódzkiej – jeden z kulturalnych punktów kulminacyjnych podróży. Utwory Tansmana, Spohrа i Mozarta stanowiły klasyczny kontrapunkt dla miejskich doświadczeń dnia.

Dziedzictwo przemysłowe i historia filmu

W sobotę grupa udała się do Księżego Młyna, historycznej osady przemysłowej rodziny Scheiblerów. Historia i architektura tego wyjątkowego zespołu urbanistycznego ukazały ścisłe powiązania między pracą, życiem codziennym i porządkiem społecznym. Po wizycie w Pałacu Herbsta w Muzeum Kinematografii odbyło się dwuczęściowe wprowadzenie do historii filmu, ilustrowane fragmentami klasyków takich jak Ziemia obiecana i Tango, które podkreśliły znaczenie Łodzi jako miasta filmu. Wieczór zakończył się wizytą w restauracji Anatewka, połączoną z krótkim oprowadzaniem po jej historycznych wnętrzach.

Ekumenizm i pożegnanie

Ostatni dzień rozpoczął się akcentem ekumenicznym: wielojęzyczne nabożeństwo dziękczynne w ewangelickim kościele św. Mateusza stworzyło przestrzeń wspólnej refleksji; alternatywnie część uczestników odwiedziła rzymskokatolicką katedrę. Na Starym Cmentarzu oprowadzanie po kwaterach ukazało religijną i kulturową różnorodność miasta. Po postoju w Koninie, obejmującym obiad i spacer po starówce, grupa wieczorem powróciła do Frankfurtu nad Odrą.

Podsumowanie

„Dlaczego Theo jedzie do Łodzi?” – na to pytanie odpowiedziało pięć intensywnych dni pełnych spotkań i doświadczeń. Podróż studyjna połączyła refleksję naukową, edukację historyczną, odkrycia kulturalne oraz doświadczenia ekumeniczne. Łódź zaprezentowała się jako miasto, które nie przemilcza swojej przeszłości, aktywnie kształtuje teraźniejszość i z ciekawością spogląda w przyszłość. Uczestnicy wrócili z nowymi perspektywami – i z przekonaniem, że Łódź to znacznie więcej niż tytuł piosenki.

Partnerzy projektu i patronat

Koncepcja i program zostały opracowane i zrealizowane przez trzech partnerów projektu: Ekumeniczne Centrum Europejskie we Frankfurcie nad Odrą, Fundację im. Karla Dedeciusa przy Uniwersytecie Europejskim Viadrina oraz Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Łódzkiego.

Patronat nad wyjazdem objęła prof. Monika Namysłowska, Honorowa Konsul Republiki Federalnej Niemiec w Łodzi.