„Między Odrą a Niemem: Problemy pamięci historycznej.“
Kaliningrad, 26-29 kwietnia 2012 r.

W ramach polsko-niemiecko-rosyjskiego „Trialogu“ w dniach 26-29 kwietnia 2012 r. na Bałtyckim Federalnym Uniwersytecie im. Immanuela Kanta w Kaliningradzie odbyła się konferencja na temat „Między Odrą a Niemem: Problemy pamięci historycznej.“

W ostatnim czasie badacze coraz więcej uwagi poświęcają kwestiom dotyczącym definicji, cechom szczególnym oraz mechanizmom funkcjonowania pamięci historycznej, która stanowi najważniejszy element kolektywnej i indywidualnej tożsamości. Jedną w podstawowych trudności świadomości historycznej  mieszkańców regionu pomiędzy Odrą a Niemnem jest ich stosunek do dziedzictwa historyczno-kulturowego. Jak kształtował się ten stosunek na przestrzeni czasu, a jaki jest dzisiaj? Jak doszło do tego, że dla nowych mieszkańców lat powojennych istotna stała się historia przedwojenna? Jakie bariery stały na drodze i jak je pokonano? Jakie czynniki determinują treść terminu dzisiejszej kulturowej pamięci historycznej mieszkańców?

Przebieg konferencji

Podczas trzeciej między narodowej konferencji naukowej Trialogu odpowiedzi na powyżej naszkicowane kwestie szukały następujące grupy tematyczne:

I sekcja: Pamięć historyczna wspólnot lokalnych między Odrą a Niemnem: termin, cechy szczególne i mechanizmy funkcjonowania

Formowanie lokalnej/regionalnej (kulturowej) pamięci historycznej, wyobrażenia na temat przeszłości, które zostały zafiksowane w pamięci kolektywnej. Historyczne mity i stereotypy w masowej świadomości. Pamięć historyczna a regionalna/narodowa tożsamość. „Polityka pamięci“ jako środek legitymujący władzę lub jako środek wspierający zmianę panującego porządku. Narodowa wersja historii narodowej w edukacji szkolnej. Problem przezwyciężania traum historycznych: aspekty moralne i naukowe. Kościół i religia a pamięć historyczna. Zmienne stosunki pomiędzy naukami historycznymi a pamięcią historyczną. Rola literatury, sztuki, mediów, kół historycznych, regionalistów i „rekonstruktorów“ w formowaniu pamięci historycznej. Historia i hiperprzestrzeń

II sekcja: Symbole, rytuały i pomniki jako czynnik  formujący pamięć historyczną oraz tożsamość społeczną

Czynniki tworzące pamięć historyczną: pomniki i miejsca pamięci, symboliczne rytuały, święta i uroczystości, wystawy na temat „kształcenia na dziedzictwie“ (heritage education). Polityka państwowa i inicjatywy społeczne. Miejsca pamięci i cmentarze z ostatniej wojny. Fenomen „wojny o pomniki“, ewentualnie „wojny pomników“.

III sekcja: Wspomnienia, pamiętniki, wywiady jako źródło regionalnej historii między Odrą a Niemnem

Podróże jako doświadczenie zmiennych stosunków międzykulturowych. Obraz własny i cudzy. Etniczne stereotypy a historyczne granice kulturowe, tożsamość etnokulturowa i regionalna. Sąsiedzi w oczach sąsiadów. Literatura memuarowa na temat wielkich wojen w XIX i XX wieku. Metoda oral history a studium historii regionu.

Program konferencji